Murat 124 Tarihçesi

 

Murat 124 Tarihçesi uzun zamandır yazmak istediğim fakat bir türlü fırsat bulamadığım otomobillerdendir. Benim yaşlarımda olupta hayatının bir köşesinde bu araç ile bir anısı olmayan kaç kişi vardır bilmiyorum? Askerden önce daha ehliyetim bile yokken akrabamızın Murat 124 ile Şirinevler’den Gedikpaşa’ya az gidip gelmedim.

Murat 124 Tarihçesi ilk Murat 124

Neyse ki Murat 124 Tarihçesini yazmak bu güne kısmetmiş, bu konuyu bu kadar geçiktirmemin bir diğer nedeni de, kendi üretimimiz olan bu yerli aracın ve ardılllarının hakkında doğru dürüst kronolojik olarak bilgi alabileceğim bir kaynak bulamayaşım ve başvurduğum yerlerden ise cevap alamayışım oldu. Fabrikası olan Akedemisi olan hatta iki tane de Müzesi olan bir firmanın geçmişi ile ilgili bu bu kadar umursamaz oluşu ne kadar üzücü öyle değil mi?

Murat 124 Tarihçesi

Allah’tan Tofaş’ın 50 Yılının anlatıldığı bir kitap buldum da (Tofaş’ın 50 Yıllık Yolculuğu) en azından Murat 124 hakkında az da olsa ilk elden bilgi sahibi olabildim, ama bu bilgiler daha çok model tarihi değil şirket tarihi ile ilgili. Kuş serisinin model bilgileri için yazılan şeylerin toplamı ise maalesef yeterli değil neyse ki bu da bir şeydir. Ben yapı itibari ile öyle kulakdan dolma ve internette yazılan kaynağı belli olmayan bilgiler ile çalışmayı sevmiyorum. Bu tarihçede de bloğumdaki tüm makalelerde de kaynağı sağlam olmayan bir bilgiyi yazmam, aktarmam.

Murat 124 Fabrikası üretim hattı Assembly lines

Şimdi gelelim Murat 124 Tarihçesine… 1960’lı yılların ortalarında Koç Holding Türkiye’de otomobil fabrikası kurmak için İtalyan otomobil üreticisi Fiat ile görüşmelere başlayıp, 1966 yılından bu yana Fiat tarafından üretilmekte olan Fiat Berlina modelinin Türkiye’de üretimi konusunda anlaşmaya vardılar. Daha önce yayımladığım Fiat 124 Tarihçesi ‘ne BURADAN ulaşabilirsiniz.

1966 Yılı Fiat 124  Familiare & Berlina 1197cc 60 Hp

1969 yılında yapılan lisans anlaşmalarından sonra Bursa’da Tofaş fabrikasının inşaatına başlanarak Murat 124’ün üretim hatları kuruldu. Tofaş’ın kurucusu Vehbi Koç, vizyoner bakış açısını ve otomobil hakkındaki görüşlerini üstte paylaşmış olduğum şekilde özetliyordu. Bu bakış açısı sayesindedir ki, otomobil zengin aracı olmaktan çıkmıştı…

13 Nisan 1969 yılında temeli atılan Türkiye’nin 2. Otomobil Fabrikası Tofaş’ın inşaatı 22 ay gibi kısa bir sürede tamamlandı.

Bu arada üretilecek aracın ismi konusunda tartışmalar hala sürüyordu. Çünkü tüm ısrarlara rağmen İtalyan Fiat yönetim kendi ülkeleri dışında yapılan üretimlerde Fiat markasının kullanılmasına onay vermiyordu. Tofaş yönetimi model ismi konusunda Anadol markasına karar veren heyeti görevlendirerek çalışmalara başlattı. Önerilen isimler şu şekildeydi; Nilüfer, Ova, Koza, Uludağ ve Bursa iline adını vermiş olan Murad-ı Hüdavendigar‘ı akla getiren ”Murat”. Bu isimler arasından İtalyanlar da kendi tarihlerinde adı geçen bir generali hatırlatan Murat ismini tercih ettiler ve İdare Meclisi kararı ile yeni otomobillerin ”Murat 124” adını almasına karar verildi.

İlk Tofaş Logolu 124

Yeni aracın kaç lira olacağı konusunda hesaplar yapılırken bu rakamın 30.000 Lirayı geçmemesi planlanıyordu, fakat 1970’in Ağustosunda 9 Lira olan Dolar bir anda 15 Liraya fırlayınca 60.000 TL yaklaşan fiyatla hesaplar alt üst oldu. Hatta bir ara bu rakamlar ile aracın satılmayacağı endişesi ile üretimde tereddüte düşüldü. Netice de Murat 124’ün satış fiyatı 56.964 TL olarak açıklandı. Neden böyle küsüratlı bir rakam diye sorulduğunda Bernar Bey şu cevabı vermişti: ” bu ince bir hesabın sonucu; ayrıca eğer yuvarlak bir rakam yaparsan, fazla karlı görünürsün.”

Tofaş Bayi Yapılanması

Bir malı satmanın en kolay yolunun Geniş Bayi teşkilatı ve satış sonrası hizmetin düzgün verilmesi olduğunu savunan Vehbi Koç, bayilik vereceği insanların bölgelerinin saygın tüccarlarından oluşmasına dikkat eder vergisini düzgün ödeyen ve işini layığı ile yapan insanlar ile çalışmak ister ve hatta bunları bizzat kendisi denetlermiş.

Murat 124 Gazete Kampanyaları

Yeni açıklanan satış fiyatı ile satışlara bayi katkıları kadar Gazetelerin satış kampanyaları da oldukça etkili olmuştu. Yalnız ben bu arada şu soruyu sormadan edemeden duramıyorum. Aracın fiyatı 56.964 TL yaklaşık Bayi karı % 4-5 2.500 TL civarında. 1971 yılında yıllık enfilasyon %17, Bankaların Ticari Faiz oranı %11.5 oranındayken. Bu araç peşin fiyatına 54 ay vadeli nasıl satıldı? Bunu anlamak gerçekten zor. Demek ki bu da ayrı bir ticari deha gerektiriyor. 

Türkiye’de üretilen İlk Murat 124 Modeli Otomobili 1971 yılında 1970 Türkiye Güzeli
Asuman Tuğberk’e Hürriyet Gazetesi tarafından Armağan edildi.

Murat 124 Tarihçesi Reklamlar

Murat 124 Tarihi

1973 yılında Tercüman Gazetesi 6.900 TL peşin 690 TL taksit ile Murat 124 veya Anadol alınabileceği yönünde kampanyalar yapıyordu. Elbette bu durumlar Bayileri fazlası ile rahatsız edince Bu Gazete ve Dergi Kampanyalarına son verildi.

Murat 124 Motor ve Teknik Özellikleri

Nesil; 124 Sedan
Segment; C
Silindir; Inline 4
Silindir Hacmi; 1197cm3
Valf Sayısı; 8
Beygir Gücü; 65 HP / 70 HP / 5600 rpm
Maksimum Tork; 88 Nm / 3400 rpm
Maksimum Hız; 140 Km/h / 150 Km/h
0-100 Km Hızlanma; 15.3 s
Şanzıman Tipi; Düz Vites
Vites Sayısı; 4 ileri
Çekiş Tipi; Arkadan itişli
Yakıt Sistemi; Karbüratör 2-barrel
Motor Türü; Benzinli
Yakıt deposu hacmi; 39 lt
Şehir içi yakıt tüketimi; 12 lt/100 km
Şehir dışı yakıt tüketimi; 8 lt/100 km
Ortalama Yakıt tüketimi; 9.5 lt/100 km
Uzunluk; 4042 mm Dingil Mesafesi; 2420 mm Dönüş Dairesi Çapı; 10.70 m.
Genişlik; 1625 mm
Yükseklik; 1350 mm
Bagaj Hacmi; 385 lt
Boş Ağırlık; 950 kg
Karoser Tipi; Sedan Jant Ebadı; 13 inç Lastik Ebadı; 155 S 13

Fiat 124 Berlina Engine & Murat 124 Motoru

Fiat 124 Berlina Engine & Murat 124 Motoru Fotoğrafı Resmi

Murat 124 Motor Özellikleri: Murat 124’ün motoru pik döküm olarak yapılmıştır. Silindir kapağı alüminyum alaşımlıdır. Ana mili 5 yataklıdır. Motor üstten sübaplı olup, iki boğazlı dikey karbüratör (Solex veya Weber) , normal hızda giderken tek boğazla, süratli giderken her iki boğazla silindirlere karışım gönderir. Yakıt beslemesi mekanik pompalı, yağlama sistemi dişli tip pompalı ve tam basınçlıdır. Motor su soğutmalı olup su pompası santrifüj tiplidir. Soğutma devresine bağlı şeffaf plastik yardımcı depo, su seviyesinin otomatik olarak kontrol ve ikmalini sağlar. Motor, kavrama, vites kutusu gurubunun süspansiyonu lastik tamponlarla sağlanmıştır.

Fiat 124 Berlina Engine & Murat 124 Motor Kesiti

Murat 124 Kavrama Debriyaj Özellikleri: Diyafram yaylı, kuru tip ve tek disklidir.

Murat 124 Vites Kutusu Şanzıman Özellikleri: Yerden vites koluyla kumanda edilen vites kutusu senkromençli 4 ileri 1 geri viteslidir.

Murat 124 Kardan Mili ( Şaft ) Özellikleri: İki kısımdan oluşmaktadır. Merkez mesnedi lastik, arka kısmı flanşlı, vites kutusu esnek kaplinlidir.

Fiat 124 Berlina & Murat 124 Arka Süspansiyon Özellikleri

Murat 124 Diferansiyel Özellikleri: Hipoid dişli tipli ve 10 43 azaltmalıdır.

Murat 124 Ön Süspansiyon Özellikleri: Bağımsız olarak çalışan salıncaklar,helezon yaylar,aynı aks üzerinde hidrolik amortisörler ve denge çubuğundan oluşmuştur. Mafsallar yağlama istemez.

Murat 124 Arka Süspansiyon Özellikleri: Dördü uzunlamasına, biri enine 5 reaksiyon çubuğu arka köprüyü gövdeye bağlar. Çubukların elastiki uçları, tekerleklerin düzensiz sarsıntılarını giderir.

Fiat 124 Berlina & Murat 124 Teknik özellikleri kesiti

Murat 124 Direksiyon ve Ön Düzen Özellikleri: Her tekerlek simetrik, bağımsız kısa rot ve merkezi düzenleyici uzun rot kumandalıdır. Direksiyon kutusu geridedir, darbelere karşı korunmuştur. Rot başları yağlama istemez.

Murat 124 Fren Özellikleri: Dört tekerlek de disk frenle donatılmış olup servofren sistemi ( Hidrovak ) bulunmaktadır. Frenler biri ön, diğeri arka tekerlekleriçin 2 bağımsız kumandalıdır. Özel fren regülatörü, fren gücünü arka tekerlekler üzerinde bulunan yüke göre ayarlar. El freni kolla kumandalıdır: arka tekerlek frenlerine bağlı ve otomatik ayarlıdır.

Murat 124 Şasi Özellikleri: Şasi, klasik anlamda kalın ve harual putrellerden yapılmayıp, gövde ile bütünleştirilmiş modern bir şasidir. Şasi görevini yapan dörtgen çelik profiller monoblok gövdenin içine yerleştirilmiş: böylece, gövdeyle bütünleşenbir alt iskelet bir ” gizli şasi ” yaratılmıştır.

Murat 124 Benzin Deposu Özellikleri: 39 litrelik benzin deposu bagaja yerleştirilmiş, dış etkenlerden zarar görmesi önlenmiştir. Murat 124 bir depo benzinle ortalama 450 Km. yol yapar.

Murat 124 Elektrik Sistemi Özellikleri: Alternatörle beslenen elektrik sistemi, relantide dahi aküyü mükemmel şarj eder. Sistem 12 Voltluk, şarj ikaz röleli ve voltaj regülatörlüdür. Alternatörün azami çıkış akımı 53 Amp. akümülatör 45 Amper saat’tir

Murat 124 Renkleri Boya Kodları

Murat 124 Boya Renk Kodu Kodları / Orijinal Fabrika Renkleri

Murat 124 Orijinal Boya Renk kodu kodları ve Renklerine baktığımızda bildiğim kadarı ile fabrika çıkışında fazla Metalik renklere rastlanmıyordu. Sizin bildiğiniz bir şey varsa lütfen yoruma yazın düzelteyim.

1972 Yılında daha 1 yıllık üretim geçmişine rağmen Günaydın Rallisine Katılan
Murat 124 Takımı

Ali Sipahi & Tofaş Ralli takımı

Ali Sipahi öncülüğünde 1972 yılında düzenlenen Günaydın Rallisi toplam 2.000 Km uzunluğunda kırıcı bir yarıştı. 38 otomobilin start aldığı yarış Mete Oktar – Levent Pekün ikilisinin yarıştığı Murat 124 takımı Genel Klasman ikinciliği ayrılığı ile ayrılırken, Murat 124 takımı sonraki yıllarda bir çok yarışta birinciliği elde etti.

Tofaş Fabrikası 50.000. Murat 124

Bayilerin satışlarda müşterinin peşinatına göre esnek davranması ve Murat 124’ün görmüş olduğu aşırı talep karşısında, iki yıla varan teslimat süresi piyasada karabosa oluşmasına neden oldu. Araç alacak müşteriler karaborsacılara 30.000 TL ye kadar fark ödeyip beklemeden araç almaya başlayınca özellikle bu işin ticaretini yapan ”Spotçular” ( Bayiye rakip olan ve bayilerden daha fazla para kazanan galericiler ) türedi.

Murat 124 Tarihçesi / Murat 124 Reklamları

O yıllarda insanların bu yeni lükse yavaş yavaş alışmaları ve sıra beklemek istemeden hemen araç alma istekleri bir çok kişinin de kazıklanmasına ve bazı art niyetli kişilerin daha fazla para kazanmasına neden oldu. Bayilerin nakliye esnasında hasar gören araçlarını alıp, hasarlı yerleri tamir ediyorlar sonrada sabırsız kurbanlara daha düşük Karaborsa fiyatları ile satıyorlardı.  Not: Bu ve üst parağrafta yazanlar sonra çıkacak olan tüm modeller de ve kuş serilerinde katlanarak arttı…

Murat 124 Üretim Hattı Assembly Line

1975 yılında Tofaş Mısır’a araç ihraç etmeye başlayarak Türk otomobil sanayisini bir adım daha ileriye taşıdı. İlk etapta 75 adet Murat 124 ihraç edildi. Bu ihraçat işlemleri sırasında kullanılacak Arzu adındaki gemiye araçlar sığmayınca, geminin sahibi Turgut Giray gemiyi tersane çektirip ikiye böldürüyor ve araya parça koydurup uzatıyor.

1975 Murat 124 Mısar İhracatı

Turgut bey işine aşık ve her türlü mühendislik bilgisine sahip bir girişimci. Bu ilk teslimattan sonra Turgut bey yeni bir fikir üreterek tavana asılı kutular tasarlıyor ve geminin boş alanlarını değerlendirerek araç taşıma kapasitesini 125’e kadar çıkarıyor!..

Murat 124 Reklamları

Murat 124 Tarihçesi & Reklamları

Murat 124 reklamlarına baktığımızda zamanının Amerikan arabalarının yanında daha az masraflı ve yakıt açısından daha ekonomik olduğunu vurgulayan reklamlara yer veriliyordu. 70’lerin ortalarında ortaya çıkan Petrol krizinden dolayı Tüm Dünya genelinde küçük ve ekonomik otomobillere dönüş vardı. Murat 124 reklamlarında yılda şu kadar km yaparsan bu kadar az harcarsın tarzında sürekli olarak ”Ekonomik tutumlu araç” vurgusu yapılıyordu. Bu pazarlama takdiğininde işe yaradığını araca olan talebe baktığımız zaman başarıya ulaşıldığını görüyoruz.

Murat 124 Tarihi

Murat 124 üretimde kaldığı sürece aynen klonlandığı atası Fiat 124 gibi hiç bir büyük makyaj yada facelift geçirmeden üretim bandında kalmıştır. Kuş serisini anlatacağım tarihçede değineceğimiz Serçe bu aracın makyajlı halidir ama ben onu Murat 124 adını taşımadığı için bu tarihçeye dahil etmeyi uygun bulmadım.

Murat 124 Tarihi ve Özellikleri

1971 Şubatında üretimine başlanan Murat 124 üretimi 134.857 adetden sonra 1976 Aralığında üretim bandındaki yerini İtalyan Fiat 131 Mirafiori ( Fiat Mirafiori Tarihçesi için TIKLAYINIZ ) modelinin lisansı ile üretilmeye başlanan Murat 131 modeline bıraktı.

1974 Fiat 131 Mirafiori Murat 131’in atası

Elbette Murat 124 İtalya’nın dışında sadece Türkiye’de üretilmedi. Fiat’ın tarihinde belki de en başarılı modellerden biri olan Fiat 124, Dünya genelinde çeşitli Markalar altında 1966 yılından 2012 yılına kadar toplamda 17.332.954 adetle rekor bir üretime imza atmıştır. Şimdi bu Ülkelere ve Markalara kısaca bir göz atalım;

Sovyetler Birliği / Rusya : Waz & Lada – Lada Schiguli markaları ile 1973 yılından 1984 yılına kadar üretildi. 

Rusya üretimi Lada & Waz – Lada Schiguli

Hindistan : Fiat 124 Hindistan’da Premier Auto markası ile 1981 yılandan 2001 yılına kadar üretildi.

Hindistan üretimi Premier ( Bilmem size hangi modeli hatırlatıyor?  )

İspanya : Fiat 124, Seat 124 markası ile 1968 yılından 1975 yılına kadar üretildi.

İspanya üretimi Seat 124

Bulgaristan : Fiat 124,  Pirin-Fiat markası ile 1967 yılından 1971 yılına kadar üretildi.

Bulgaristan üretimi Pirin-Fiat 124

Güney Kore : Fiat 124 Güney Kore’de bulunan Asia Motors tarafından Fiat-KIA 124 markası ile 1970 yılından 1975 yılına kadar üretildi.

Güney Kore üretimi Kia 124

Mısır : Fiat 124, Lada Riva Vaz  markası ile Mısır’da  2002 yılından 2007 yılına kadar üretildi.

Mısır üretimi Lada Riva Vaz

Murat 124 tarihçesini bitirmeden önce birazda araç ile ilgili efsanelere değinelim, Hani şu meşhur Hacı Muro veya Hacı Murat hikayesi. Bu konu hakkındaki en güçlü rivayet 1974 yılında Suidi Arabistan’ın otomobil ile hacca gidilmesine izin verimesi ve Türkiye’den bir çok kişinin Murat 124 ile Hacca gitmesinden kaynaklanıyor. Bir diğer rivayet ise 1990 yıllarda aracın çok yaşlanması üzerine böyle bir lakap takıldığı yönündedir.

Hacı Murat 124 – Hacı Muro 124 ismi nedir? nereden geliyor?

Murat 124 Tofaş serisinin özellikle gençler tarafından sevilmesinin nedenleri arasında 1990’larda Cem Yılmaz’ın Opet reklamının baş rol oyuncusu olan Gitt ve o meşhur karakterin çok fazla etkisi olduğuna inanıyorum. Zira eskiden gençler bu araca bu kadar sempati ile yaklaşmazlardı.

Gitt / Alırım anahtarını maykk 

Günümüzde genci olsun yaşlı olsun Murat 124’ü çok seviyor ve bu araca hak ettiği değeri fazlası ile veriyorlar. Başka hangi araca kendi değerinin 15 katı para harcanır? Bugün itibari ile piyasada en ucuz 10.000 TL, en pahalı 85.000 TL ye kadar araç satışa sunuluyor. Ne diyelim Allah hepinizin gönlüne göre versin. Sağlıcakla kalın…

2006 yılından bir gazete küpürü: Erzurumlu bir Murat 124 hayranı Amcamızın Boyasız orijinal 60.000 km.deki aracı ( İşte araç böyle takoza alınır  )